DTB-registers (doop-, trouw- en begraafregisters)

In doop-, trouw- en begraafregisters houden kerken vanaf de tweede helft van de zestiende eeuw de dopen, huwelijken, en begrafenissen binnen hun geloofsgemeenschappen bij. Deze registers worden kerkboeken, dtb-registers of dtb-boeken genoemd.

Wat zijn doop-, trouw-, en begraafregisters?

Doop-, trouw-, en begraafregisters zijn boeken, waarin kerken gegevens over hun leden bijhielden. In de boeken vermeldden predikant, pastoor of koster chronologisch wie er in de kerk werden gedoopt, wie er trouwden en werden begraven. Elke kerk had een eigen manier om de kerkboeken bij te houden. Daarom verschilt de informatie per plaats en per kerkgenootschap.

Het begin van de dtb-registers

De rooms-katholieke kerk besloot tijdens het concilie van Trente (1545-1563) dat alle dopen, huwelijken en begrafenissen geregistreerd moesten worden. Kort daarna hielden ook de protestantse kerken dtb-registers bij. De oudst bewaard gebleven boeken komen uit de tweede helft van de zestiende eeuw en van de meeste plaatsen beginnen ze in de loop van de zeventiende of achttiende eeuw.

De overgang naar de burgerlijke stand

Met de invoering van de burgerlijke stand in 1811 moesten kerken hun registers inleveren bij het plaatselijke gemeentehuis. De ambtenaar van de burgerlijke stand gebruikte de dtb-boeken voor informatie van voor 1811. Daarom worden dtb-boeken ook wel ‘retroacta van de burgerlijke stand’ genoemd.

Lezen in dtb-registers

Het lezen in dtb-boeken kan lastig zijn. Rooms-katholieke registers zijn bijvoorbeeld meestal in het Latijn geschreven, en ook het oude Nederlandse schrift kan problemen opleveren. Soms zijn letters anders geschreven dan we nu gewend zijn. Zo wordt de ‘lange s’ vaak gelezen als een ‘f’. Je kunt het lezen van oude teksten oefenen met voorbeeldteksten of leren door een cursus paleografie (oud schrift) te volgen.

Het belang van dtb-registers voor stamboomonderzoek

Tot de invoering van de burgerlijke stand in 1811 was de kerkelijke administratie de meest uitgebreide vorm van bevolkingsregistratie. Omdat bijna iedereen vroeger tot een kerkgenootschap hoorde, kun je het overgrote deel van de bevolking in de dtb-registers terugvinden. Daarmee zijn de boeken onmisbaar voor je stamboomonderzoek.