Breda in de eerste storm van de opstand: van ketterij tot beeldenstorm 1545-1569

Uit Ten Geleide:

Het verschijnsel ,,beeldenstorm” heeft om zijn intrigerende problematiek en ingrijpende gevolgen heel wat onderzoekers beziggehouden en zal nu in deze studie ook onderwerp van beperkt onderzoek vormen. In het ,,Voorspel van de Opstand” neemt de beeldenstorm een aparte plaats in. Hij staat aan het begin van een ontwikkeling die politiek en godsdienstig het lot van de Nederlanden zou bepalen.

Deze aanval op roomse kerken is echter niet van de voorafgaande decennia van ontluikend protestantisme, zich aanvankelijk meer door negatieve dan positieve afwijkingen van de leer kenmerkend,én het daarop volgende calvinisme te isoleren. Tussen begin en verbreiding van de reformatie in de Lage Landen, die ook een stuk protest tegen de katholieke geloofspraktijk inhield, en de uitbarsting van de beeldenstorm ligt een duidelijk verband. Beide fasen vormen een aaneensluitend geheel.

Inhoudsopgave:

Ten geleide

Archivalia

Bronnenpublikaties en series

Litteratuur

Lijst van afkortingen

Hoofdstuk I: De stad, haar bestuur en bewoners circa 1550 _ 1. De stad _ 2. Prins Willem, zijn heerlijkheid en het stadsbestuur _ 3. De religieuze instellingen en de geestelijkheid

Hoofdstuk II: De eerste tekenen van onrust _ 1. Rumoer in de kerk en visitaties _ 2. Processen _ 3. Conclusie _ 4. Willem van Oranje en het protestantisme

Hoofdstuk III: Toenemende onrust _ 1. Jaren van kentering _ 2. Calvinistische predikanten; ontstaan van een gemeente _ 3. Calvinistische migrés _ 4. Emigrés _ 5. Tekenen van spanning

Hoofdstuk IV: De beeldenstorm _ 1. Het gist _ 2. Hagepreken _ 3. De moderatie _ 4. Het nieuwe consistorie _ 5. De lutheranen en dopers _ 6. Lambrecht van Boshuysen _ 7. Het bezoek van Megen en Aremberg aan Breda _ 8. De uitbarsting _ 9. De maatschappelijke positie der stormers en hun medeplichtigheid

Hoofdstuk V: Na de beeldenstorm _ 1. Komst van Lodewijk; religievrede _ 2. De sociale structuur van de calvinistische gemeente

Hoofdstuk VI: Maanden van vrijheid _ 1. Nieuwe onrust _ 2. De drie miljoenen-beweging _ 3. De tegenstellingen in het protestantse kamp _ 4. De fusiebesprekingen

Hoofdstuk VII: De reactie _ 1. Groeiende macht van de centrale regering _ 2. De vlucht van Oranje _ 3. De mei-ordonnanties _ 4. De arrestaties vóór de komst van Alva _ 5. In de pas _ 6. De komst van Alva _ 7. De nieuwe gouverneur _ 8. De zending van de commissarissen, 15 maart-13 april 1568 _ 9. De zuivering; twijfelachtige gezindheid van de burgerij _ 10. De magistraat en de ketterprocessen _ 11. Het vonnis van 17 augustus 1568

Besluit

Samenvatting

Tabellen: 1. Het handelsverkeer van Breda op Antwerpen _ 2. Vermogenstabel van de medeplichtigen aan de beeldenstorm, uitgedrukt in carolusguldens _ 3. Vermogenstabel van calvinisten, uitgedrukt in carolusguldens

Bijlagen I-VI

Index van persoons- en plaatsnamen