Bankieren in Brabant in de loop der eeuwen

SISO 345; UDC  336.7(492.93) (091)

Uit Ten Geleide:

In de periode maart-juni 1987 is te Tilburg in de Raadszaal van de Katholieke Universiteit Brabant een lezingencyclus georganiseerd, die zich richtte op allerlei aspecten rond het geld-, krediet- en bankwezen in de regio Groot-Brabant vanaf de vroege middeleeuwen tot aan onze tijd. Elders zijn zeer beknopte samenvattingen van deze zestien voordrachten gepubliceerd onder de titel Van Lanschot-lectures. Hier komen de volledige teksten aan de orde, die tevens op een aantal punten ten behoeve van deze publikatie zijn uitgewerkt. Ook is aan het geheel een bijdrage toegevoegd van drs. Ch. H. A. Kuijpers, directeur bij F. van Lanschot Bankiers N. V. Hierin is een aantal feitelijke gegevens verwerkt betreffende de ontwikkeling van de bank sedert 1945.

Inhoudsopgave:

TEN GELEIDE

I: GELDHANDELAARS EN WISSELAARS IN HET MIDDELEEUWSE BRABANT

II: DE LOMBARDEN IN BRABANT IN DE MIDDELEEUWEN

III: DE MUNTPOLITIEK IN BRABANT TIJDENS DE LATE MIDDELEEUWEN EN BIJ DE OVERGANG NAAR DE NIEUWE TIJD _ 1. De monetaire hervorming van de Karolingers ligt aan de oorsprong van het laatmiddeleeuwse muntstelsel _ 2. Harmonisatie met het oog op unificatie: de Vlaams-Brabantse monetaire politiek aan de vooravond van de Bourgondische eenmaking _ 3. Naar een monetaire eenheid en stabiliteit onder Filips de Goede (1433-1466) _ 4. De ommekeer in het monetair beleid tijdens het laatste derde van de vijftiende eeuw _ 5. Het monetair beleid tussen traditie en vernieuwing: pogingen tot vestiging van een bimetallistische muntstandaard

IV: HET KREDIETSYSTEEM IN BRABANT TIJNDENS DE LATE MIDDELEEUWEN EN IN HET BEGIN VAN DE NIEUWE TIJD _ 1. Innovaties op het gebied van het kredietwezen _ 2. Van woekerlening naar ‘sociaal’ consumptiekrediet _ 3. Het rentekrediet als langlopende kredietvorm _ 4. Antwerpen: Brabants bruggehoofd in de wereld van de internationale handel en de haute finance

V: ONGEVEER EEN EEUW MUNTCHAOS IN DE ZUIDELIJKE NEDERLANDEN NA 1648

VI: FINANCIERING VAN INDUSTRIËLE PROJECTEN IN DE ZUIDELIJKE NEDERLANDEN IN DE TWEEDE HELFT VAN DE 18e EEUW

VII: DE UNIFICATIE VAN HET GELDSTELSEL NA DE FRANSE REVOLUTIE _ 1. De algemene achtergrond _ 2. De Franse Revolutie _ 3. De hervorming van 1816 _ 4. De geldhervorming in Engeland in 1816 _ 5. Slotbeschouwingen

VIII: OVER EFFECTEN, GROND EN KOFFIE, 1750-1813 _ 1. Beleggingspatroon bij de Nederlandse kapitaalbezitter _ 2. Druk van de overheidsschuld leidt tot tiërcering van de rente _ 3. Hoe werkt de tiërcering uit in Brabant: Den Bosch als voorbeeld _ 4. Beleggen in grond en ontginnen van heide worden zeer aantrekkelijk _ 5. Transitohandel: een bron van goed bestaan _ 6. Koopman Van Lanschot _ 7. Incasso coupons en wisseltransacties _ 8. Eerste sporen van bedrijfskrediet en van industriële participatie _ 9. Geldzaken _ 10. Verwarde geldcirculatie _ 11. Geen onbezonnen daden

IX: KAPITAAL: CRUCIALE VARIABELE IN HET INDUSTRIALISATIEPROCES? _ 1. De betwiste rol van het kapitaal _ 2. De financiering van de industrie in Nederland en Brabant _ Besluit

X: HET BANKWEZEN IN ZUID-BRABANT INDUSTRIEEL-DYNAMISCH? _ 1. De rol van privé-banken _ 2. Wie financierde de Industriële Revolutie? _ 3. De late industriële roeping van de ‘Société Générale’

XI: KAPITAALBEHOEFTE BIJ HET BEDRIJFSLEVEN IN DE TWEEDE HELFT VAN DE 19e EEUW

XII: HANDELS- EN INDUSTRIEBANKEN IN NOORD-BRABANT VOOR 1900: EEN EERSTE VERKENNING VAN EEN VERGETEN SECTOR _ 1. De firma F. van Lanschot: mengvorm van goederenhandel en kassiersbedrijf _ 2. Opsporing verzocht! _ 3. Situatie 1800-1840 is diffuus _ 4. 1840-1860: aarzelende overgang naar de nieuwe tijd _ 5. Veranderingen in positie bankwezen vanaf 1860 _ 6. W. Laane: een moderne bankier _ 7. Oesters: L.C. de Geep & Co _ 8. Effecten: Lentjes & Drossaerts in financieel centrum Den Bosch _ 9. Rol van de agent van de Nederlandse Bank _ 10. Interessante activiteiten in Eindhoven _ 11. Vrancken & Verschure in Tilburg en Laurijssen te Breda _ 12. Vruchtbare jaren zeventig _ 13. Tilburg in een stroomversnelling _ 14. Wed. Joh. van Rijckevorsel & Zonen _ 15. Een tweetal belangrijke initiatieven in de jaren tachtig _ 16. Nieuwe bankfirma’s en bankondernemingen in de jaren negentig _ 17. Grootbank en de particuliere bankier

XIII: DE BOERENLEENBANKEN VAN DE GROEP-EINDHOVEN IN DE EERSTE HELFT DER 20e EEUW

XIV: DE NEDERLANDSE ALGEMENE BANKEN IN DE EERSTE HELFT DER 20e EEUW, MET NAME IN NOORD-BRABANT

XV: VAN FIRMA F. VAN LANSCHOT TOT F. VAN LANSCHOT BANKIERS N. V. ; DE GANG VAN ZAKEN VANAF 1945 TOT HEDEN

XVI: ONTWIKKELING VAN HET BANKIERSBEDRIJF NA 1945 _ Inleiding _ 1. Bankieren in Brabant _ 2. De bancaire ontwikkeling in Nederland na 1945 _ 3. Wat veranderde er in die periode tussen 1945 en 1985? _ 4. De financiële supermarkt _ 5. De stap naar het ‘retail’ bedrijf in de zestiger jaren betekende voor de banken veel meer dan de uitbreiding van aktiviteiten _ 6. Concentratie en internationalisatie _ 7. Hoe herhaling te voorkomen?

XVII: HEEFT EEN BANKIERSHUIS MET EEN OUDE TRADITIE ANNO 1987 NOG TOEKOMST? _ Inleiding _ 1. Wat is het beeld nu in 1987 _ 2. Plaats van het Nederlandse bankwezen in de internationale bancaire wereld _ 3. De internationale positie van het Nederlandse bankwezen moet worden bezien tegen de achtergrond van de vraag: kan Amsterdam als internationaal financieel centrum een rol (blijven) spelen? _ 4. De positie van Amsterdam in vergelijking met andere financiële centra _ 5. Heeft Amsterdam dit alles? _ 6. De recente ontwikkelingen en de positie van de Nederlandse banken daarin

INDEX VAN GEOGRAFISCHE NAMEN

INDEX VAN PERSONEN, ONDERNEMINGEN EN INSTELLINGEN

CURRICULA VITAE