Het kaartboek van Averbode 1650-1680

Cartografische en iconografische bronnen voor de geschiedenis van het landschap in België, gepubliceerd onder de leiding van Herman Van der Haegen, Jean-Marie Duvosquel, René Laurent en Eduard Van Ermen, op initiatief van het ALGEMEEN RIJKSARCHIEF Brussel.

Kaart XI (Heynsheuvel onder Iersel) betreft hun bezittingen in Eersel:  Heijnsheuvel onder Eersel

Inleiding:

De Norbentijnenabdij van Averbode werd in 1135 vanuit de Sint-Michielsabdij van Antwerpen gesticht op initiatief van graaf Arnold I van Loon. Zij was gelegen op de grens van het graafschap Loon en het hertogdom Brabant. De eerste monniken vestigden zich rond een bestaande kapel, toegewijd aan Sint-Jan de Doper. Die behoorde toe aan de Benedictijnenabdij van Sint-Truiden. Hoewel de schenkingen niet uitbleven, leidde de gemeenschap in de eerste decennia een eerder penibel bestaan. Toch bereikte het domein een eerste hoogtepunt in de veertiende eeuw onder de abten Jan van Rotselaar (ca. 1289-1303) en Jan Beckers (1311-1354). De eerste crisis deed zich voor tijdens de vijftiende eeuw, toen de kloostertucht verslapte en vele bezittingen vervreemd werden. De godsdienstoorlogen van de zestiende eeuw brachten de ondergang van de abdij nabij. De inval van Willem van Oranje in 1572 maakte een eerste ontruiming van de abdij onafwendbaar. De religieuzen trokken naar Leuven Op 7 november 1577 werd Arnold van Leefdaal onder druk van Willem van Oranje aangesteld tot algemeen beheerder van de abdij.

In 1604 kon de kloostergemeenschap, na een ballingschap van vijfentwintig jaar, de abdij opnieuw betrekken. De interne discipline en het materieel welzijn werden hersteld onder Valentijns en zijn opvolgers Nicolaas Brosis (1635-1647) en Servaas Vaes (1647-1698), die opdracht gaf om het kaartboek samen te stellen.

inhoud:

• Een mooie opdracht: de cartografische en iconografische bronnen voor de geschiedenis van het landschap uitgeven
• Inleiding
• Overzichtskaart
• Domeingoederen
• Parochiegoederen
• Index locorum
• Index rerum