Verleden Land: Archeologische opgravingen in Nederland

Uit woord vooraf

De oudste geschiedenis van ons land is te lezen in de grond. De bodem is één groot archief, waarin de sporen van vroeger zijn opgeslagen. Die ‘documenten’ zijn moeilijk te beheren. Dagelijks worden er aanslagen op gedaan en gaan er vele verloren door al het graven, bouwen en ploegen dat wij met ons veertien miljoenen doen. Enkele tientallen archeologen met hun medewerkers staan in de bres en vechten voor het behoud van dit deel van ons cultureel erfgoed. Zij beschermen wat bekend is en graven op, waar behouden niet meer mogelijk is. De vakarcheologen worden daarbij gesteund door een klein legertje liefhebbers-amateur-archeologen die overal in het land speuren naar nieuwe ontdekkingen en attent zijn op bedreiging van het bekende. In dit boek willen wij verslag doen van hetgeen er in de loop der jaren – en vooral in de laatste twintig tot dertig jaar – dank zij al dit gezoek en gegraaf bekend is geworden. Het is een nuchter verslag, zonder opsmuk of valse romantiek; de werkelijkheid heeft dat niet nodig, dit is op zichzelf al boeiend genoeg. Het boek is ingedeeld in drie delen:

• enkele inleidende hoofdstukken, waarin onder meer het werk van de archeoloog, het lezen van grondsporen en de ouderdomsbepaling worden besproken,
• de hoofdmoot van het boek met nogmaals drie afdelingen: prehistorie, Romeinse tijd en middeleeuwen,
• een ‘streekwijzer’, waarin voor iedereen de eigen landstreek ontsloten wordt: wat is er in het boek behandeld, welke monumenten en musea zijn een bezoek waard?

Inhoud

• De archeoloog waakt over het verleden
• Opgraven vroeger en nu
• Vinden en graven
• In de bres
• Kruisende sporen
• Laag op laag
• Van gewest tot gewest
• Vóór de geschiedenis
• De prehistorische tijd
• Rhenen
• Usselo en Geldrop
• Bergumermeer
• Elsloo en Stein
• Rijckholt
• Bergschenkhoek
• Drouwenerveld
• Lunteren
• Voorhout en Berg en Terblijt
• Het Grootslag
• Bargeroosterveld
• Haps
• Het Hijkerveld
• Ezinge
• De Maas tussen Lith en Rossum

• Aan de rand van het Romeinse Rijk
• Natuur en landschap
• Met een been in de historie
• Velsen
• Valkenburg
• Nijmegen
• Voerendaal
• Texel
• Rijswijk
• Zwammerdam
• Colijnsplaat
• Halder
• Esch
• Wijster
• Maastricht
• Nederland krijgt vorm
• Hoe zag het land eruit
• Tien eeuwen middeleeuwen
• Meerveldhoven
• Kootwijk
• Wijk bij Duurstede
• Oost-Souburg
• Tiel
• Enkhuizen
• Baarland
• Gasselte en Amsterdam
• Dordrecht
• Brunssum en Schinveld
• Flevoland
• Bourtange

• Streekwijzer
• Inleiding
• De noordelijke kleistreken
• Het Drents Plateau en de hoogvenen
• De Middennederlandse zandgronden
• Het Ijselmeergebied
• Boven het IJ
• De Randstad
• Het rivierkleigebied
• De Zeeuwse eilanden
• De Brabantse zandgronden
• Het Maasdal

• Boekenlijst – verantwoording en bronvermelding – trefwoordenregister – Colofon