| Bescherming | Gemeentelijk monument |
|---|---|
| Monumentnummer | 4.31.1.026 |
| Categorie | Gebouwen, woonhuizen |
| Oorspronkelijke functie | Woonhuis |
| Huidige functie | Woonhuis |
| Inschrijving register | 10 september 2002 |
| Oorspronkelijk bouwjaar | 1914 |
Deze dorpswoning is in 1914 gebouwd voor de heer Folmer. Recentelijk is aan de achterzijde van deze woning een tweede woning gebouwd. Deze uitbreiding komt niet voor bescherming in aanmerking.
Het vrijstaande pand bevindt zich aan de noordwestelijke rand van de kern van Eersel, en is gesitueerd op een groot perceel aan de noordzijde van de thans doodlopende Duizelseweg; de oude verbindingsweg tussen Eersel en Duizel waarlangs sedert 1897 ook enkele decennia de tramlijn Eindhoven-Reusel heeft gelopen. Het erf wordt aan de voorzijde omheind door een meidoornhaag, en van de openbare weg gescheiden door een greppel. De erfbeplanting omvat verder onder andere taxus, rododendron en hoogstam fruitbomen.
Het pand bestaat uit een driebeukig woonhuis van één bouwlaag en zolderverdieping op rechthoekig grondplan, en een kleine rechthoekige uitbouw aan de achterzijde van één (lagere) bouwlaag onder zadeldak. De bakstenen gevels zijn in kruisverband gemetseld en voorzien van een gecementeerde plint. Het merendeel van de uitgespaarde (oorspronkelijke) muuropeningen wordt afgesloten door blinde segmentbogen en bezit bakstenen lekdorpels. Waarschijnlijk hebben de bovenlichten een roedenverdeling gehad, thans enkele voorzien van transparant glas-in-lood. De oorspronkelijke kozijnen zijn voorzien van vellingen.
Het woonhuis heeft een mansardedak met de nok evenwijdig aan de straat. Op de nokuiteinden bevinden zich bakstenen schoorstenen. Het dakoverstek aan de korte zijden rust op bewerkte klossen en is voorzien van windveren. Het dak is belegd met gesmoorde kruispannen (enkele glazen exemplaren) en watert af via een bakgoot (voorzijde) en een zinken mastgoot (achterzijde). Het zadeldak van de uitbouw aan de achterzijde is eveneens belegd met gesmoorde kruispannen en watert af via zinken mastgoten.
De symmetrisch ingedeelde voorgevel wordt horizontaal geleed door een gecementeerde plint en drie gepleisterde speklagen ter hoogte van de vensterdorpels. Het ondiepe segmentboog-portiek in het midden bezit een hardstenen dorpel, een vernieuwde paneeldeur en een bovenlicht. Rechts van de ingang is een kunststenen gedenksteen ingemetseld met het opschrift: “C.N.M. FOLMER / 19 11/7 14”. Aan weerszijden van het ingangsportiek bevindt zich een breed driedelig kozijn met bovenlichten en schuifraam min het midden. De lekdorpels van deze vensters zijn groen geglazuurd. Voor de voorgevel is een stoepje van gebakken tegels aangelegd (rood en grijs gemêleerd).
De linker zijgevel heeft links in de eerste bouwlaag een rechthoekig kelderlicht met diefijzers (gedeeltelijk in de plint) en daarboven een opkamervenster met T-schuifraam en bovenlicht, en rechts een halfvenster met gekleurd glas-in-lood bovenlicht. De zolderverdieping telt twee T-ramen met bovenlichten die gewijzigd zijn in klapramen.
De rechter zijgevel is nagenoeg identiek aan de linker zijgevel; in plaats van een opkamer-raam een T-schuifraam met bovenlicht van ‘normale’ hoogte. De boogvelden in deze gevel zijn gevuld met polychrome tegels (ruitpatroon met bladmotiefje in olijfgroen en blauw op een witte achtergrond).
De achtergevel bezit een nieuw ingehakte ingang met zij- en bovenlicht ter plaatse van een oorspronkelijk smallere muuropening (segmentboog nog zichtbaar). Onder de dakrand is een bloktandlijst aangebracht. De uitbouw aan de achterzijde die aansluit op de rechter zijgevel van het woonhuis heeft een gewijzigde gevelindeling met nieuwe ingang en vensters.
De ruimtelijke indeling van het woonhuis bestaat uit een voorkamer en kelder/opkamer in de linker beuk, een gang in de smalle middelste beuk en een groot vertrek (oorspronkelijk kamers-en-suite) in de rechter beuk. Op de zolderverdieping bevinden zich de slaapkamers en een vliering. Het woonhuis bezit een aantal oorspronkelijke interieurelementen, zoals diverse gehoute paneeldeuren met geprofileerde omlijstingen, een bewerkte houten schouw (o.a. palmetten) in de voorkamer, een vloer van gebakken tegels in de gang (rood, oker, zwart en grijs). De gemarmerde lambrisering in de gang is aan het zicht onttrokken.[1]
HistorieIn 1914 kocht Johannes Nicasius Folmer (geb. 11-10-1874 te Heeze, overl. 9-2-1932 te Eersel), een notarisklerk in Eersel, een stuk grond aan de Duizelseweg. In datzelfde jaar wordt er gestart met de bouw van een nieuwe woning, getuige de eerste steen naast de voordeur die als datum 19-7-1914 aangeeft. De naam met initialen op die eerste steen zijn overigens van Caspar Norbertus Maria Folmer, de zoon van Johannes Folmer en zijn vrouw Maria Catharina Jansen. Na de dood van vader Johannes in 1932 wordt een klein stukje grond verkocht aan de buurman en in 1937 wordt het geheel verkocht aan Franciscus Cornelis van Gils (geb. 11-12-1909 te Eersel, overl. 11-4-1984), een schilder. Frans was getrouwd met Wilhelmina Houbraken (geb. 17-5-1916 te Bergeijk, overl. 4-5-1912 te Veldhoven). Ze kregen 5 dochters, die in 1977 de woning en de bijbehorende grond in gezamenlijk eigendom kregen. In 1994 wordt het perceel in vijf afzonderlijke percelen opgedeeld. Cornelia Adriana Maria van Gils woont dan nog in het ouderlijk huis. Op dat moment wordt het huis verkocht en is het niet langer in eigendom van de familie van Gils.[2]
WaarderingHet object heeft architectuurhistorische waarde
- als goed en vrij gaaf voorbeeld in exterieur van een woonhuis (uitsluitend het voorhuis!) uit 1914, dat wordt gekenmerkt door een traditionele opzet met invloeden van de neorenaissance, zoals gevarieerd materiaalgebruik, betegelde blinde segmentbogen en gepleisterde speklagen;
- vanwege het gedeeltelijk in oorspronkelijke staat verkerende interieur waarin een aantal karakteristieke elementen bewaard is gebleven.
Het object heeft stedenbouwkundige waarde
- als essentieel onderdeel van het beschermde dorpsgezicht Markt-Hint en omgeving, dat van belang is wegens de kwaliteit van de bebouwing en de historisch-ruimtelijke relatie met groenvoorzieningen, wegen en verkavelingen;
- vanwege de situering aan een thans doodlopende oude verbindingsweg, alwaar het pand herinnert aan deze historische situatie.[3]
Duizelseweg 17 in de jaren 20 à 30 van de twintigste eeuw. Foto archief Ria van de Ven, oorspronkelijk verkregen van fam. Van Gils.
Foto Winfried Thijssen (2023-01).
Voetnoten[1] Beschrijving uit Omschrijving monumenten door Gelders genootschap, datum omschrijving oktober 1996, met enige kleine aanpassingen.
[2] Uit gegevens van het kadaster, gemeente Eersel, sectie F, 1832-1980, aangevuld met gegevens uit de burgerlijke stand van de gemeente Eersel, RHCE.
[3] Waardering uit Omschrijving monumenten door Gelders genootschap, datum omschrijving oktober 1996.