De Brabantsche Saecke: het vergeefse streven naar een gewestelijke status voor Staats-Brabant, 1585-1675

Uit Woord vooraf:

Met dit proefschrift komt de bestudering van een onderwerp dat mij al vanaf mijn kandidaatsexamen heeft beziggehouden, nu tot een afronding. Dat die studie met dit resultaat bekroond kan worden, heb ik in de eerste plaats te danken aan dr. Wansink, die bij mij de liefde voor de studie van onze Gouden Eeuw – zij het dat dit tijdvak voor Staats-Brabant bepaald geen gulden tijd genoemd kan worden – heeft gewekt, en die dit onderzoek vanaf het begin heeft gestimuleerd en steeds met grote belangstelling is blijven volgen. Ik ben bijzonder verheugd dat hij nu bij de afsluiting van deze studie als referent wil fungeren.

Inhoudsopgave:

WOORD VOORAF

ARCHIVALIA

BRONNENPUBLIKATIES EN LITERATUUR

GEBRUIKTE AFKORTINGEN

LIJST VAN AFBEELDINGEN

VERANTWOORDING

Hoofdstuk I: VAN DE PACIFICATIE VAN GENT TOT DE VAL VAN ANTWERPEN, 1576-1585 _ 1. Pacificatie _ 2. De Unies van Atrecht en Utrecht _ 3. Brabant en de Unie van Utrecht _ 4. Afbrokkeling van het generaliteitsgebied _ 5. Brabant verlaat de Staten-Generaal

Hoofdstuk II: DE EERSTE POGINGEN, 1586-1589 _ 1. Eerste Brabantse poging _ 2. Mislukking van Leycesters bestuur _ 3. Hernieuwde verzoeken _ 4. Besluit

Hoofdstuk III: OMMEKEER IN DE OORLOG, 1589-1596 _ 1. Raad en Leenhof van Brabant _ 2. De krijgskans keert _ 3. Breda _ 4. Verdere uitbreiding van het generaliteitsgebied _ 5. Het Drievoudig Verbond en een nieuwe Brabantse poging

Hoofdstuk IV: NAAR EEN BESTAND, 1596-1607 _ 1. Groeiende oorlogsmoeheid in Noord en Zuid _ 2. Belastingheffing in Staats-Brabant _ 3. Benoemingsbeleid in de Raad van Brabant   68-75

Hoofdstuk V: STAATS-BRABANT EN DE ONDERHANDELINGEN VAN 1607-1609 _ 1. Begin van de onderhandelingen _ 2. Aktiviteit in Staats-Brabant dientengevolge _ 3. Stedenverbond ter voortzetting van de poging _ 4. Aksentverschuiving in de Brabantse akties _ 5. Bestandsonderhandelingen; een laatste Brabantse poging _ 6. Besluit

Hoofdstuk VI: BESTAND EN HERVATTING VAN DE OORLOG, 1609-1629 _ 1. Gevolgen van het bestand voor Staats-Brabant _ 2. De Republiek tijdens het bestand _ 3. Hervatting van de oorlog _ 4. Krijgssuccessen voor de Republiek _ 5. De capitulatie van ‘s-Hertogenbosch

Hoofdstuk VII: HERVATTING VAN DE POGINGEN, 1629-1633 _ 1. Voorbereidingen _ 2. ‘s-Hertogenbosch en het verbond van 1609 _ 3. Bij Frederik Hendrik _ 4. Verscherping der tegenstellingen; de oplossing _ 5. De campagne van 1632 _ 6. De vredesbesprekingen en de “Brabantsche saecke” _ 7. Redenen voor het niet-slagen van deze poging

Hoofdstuk VIII: VAN DEN HAAG NAAR MUNSTER _ 1. Vredesonderhandelingen en oorlogsvoering _ 2. Herovering van Breda; de blik nu gericht op Antwerpen _ 3. Afbrokkeling van Frederik Hendriks machtspositie _ 4. Het Westfaals Congres _ 5. Munster en Staats-Brabant

Hoofdstuk IX: HERNIEUWDE POGINGEN VAN STAATS-BRABANT ROND DE VREDE VAN MUNSTER, 1647-1650 _ 1. Eerste aanzet tot hervatting van de besognes _ 2. Voortzetting na een jaar _ 3. Het rekest aan de Staten-Generaal _ 4. Voorbereidingen om de gewesten af te gaan _ 5. Gelderland _ 6. Holland en Utrecht _ 7. Groningen _ 8. Zeeland _ 9. Opmaken van de balans; Friesland _ 10. Opnieuw Holland _ 11. De sollicitatie voortgezet in Utrecht _ 12. Overijssel _ 13. Ook Gelderland opnieuw met een bezoek vereerd _ 14. Friesland _ 15. Overleg; Zeeland _ 16. De sollicitatie doodgebloed

Hoofdstuk X: RONDOM DE GROTE VERGADERING, 1650-1652 _ 1. Willem II _ 2. Aktie van Holland én Brabant tengevolge van ’s prinsen dood _ 3. Kostbare tijd verstrijkt _ 4. Voorbereidingen tot de sollicitatie bij de Grote Vergadering _ 5. Bij de Grote Vergadering _ 6. Holland in de sleutelpositie _ 7. Zeeuwen en Geldersen _ 8. Naar Zeeland; Bergen op Zoom weigert verdere medewerking _ 9. Holland nog steeds het struikelblok _ 10. De religieuze factor als verklaring voor het mislukken van de poging _ 11. Een formeel motief? _ 12. Op zoek naar andere verklaringen _ 13. Mogelijke samenstelling van de Staten van Noord-Brabant

Hoofdstuk XI: VAN HET VREDESJAAR 1648 TOT HET RAMPJAAR 1672 _ 1. Staats-Brabant na 1648 – geografisch en bestuurlijk _ 2. Grieven en conflict _ 3. De Republiek na de Grote Vergadering   269-274

Hoofdstuk XII: EEN LAATSTE POGING, 1672-1675 _ 1. ‘s-Hertogenbosch neemt de “Brabantsche saecke” weer ter hand _ 2. Bevrijding van de bezette gewesten _ 3. De sollicitatie naar aanleiding hiervan voortgezet _ 4. Conclusie

SLOTBESCHOUWING

SUMMARY

INDEX VAN GEOGRAFISCHE NAMEN

INDEX VAN PERSOONSNAMEN

CURRICULUM VITAE