Handboek der Middelnederlandse Geographie

Uit de Inleiding (door H. J. Moerman):

In de voorrede van de tweede druk van zijn werk Handboek der Middelnederlandse Geographie (1872) zegt Mr. L. Ph. C. van den Bergh, dat sedert de uitgave van de eerste druk (1852) zoveel onbekende oorkonden aan het licht gebracht zijn en zoveel duistere punten rakende ’s lands vroegere toestand zijn opgehelderd, dat een verbeterde uitgave wenselijk werd. In de zeventig jaren, verstreken nadat die tweede druk het licht zag, zijn door ordening en toegankelijk stellen van veel archieven zoveel vroeger onbekende oorkonden voor de studie van de voormalige toestand des lands beschikbaar geworden dat een nieuwe uitgave niet alleen wenselijk maar noodzakelijk geworden is om zich een beter oordeel over die toestand te kunnen vormen.

Inhoud: 

• Voorbericht
• Inleiding
• Afkortingen
• Hoofdstuk I: Beschouwing der Nederlandse kusten – De eilanden – De duinen
• Hoofdstuk II: De Nederlandse wateren in de Middeleeuwen
• Hoofdstuk III: Het land en de mensen – De wouden (bossen) – De moerassen – Dijken en wegen – De bevolking
• Hoofdstuk IV: Gouwen en graafschappen – Inleiding – Het Nedersticht – Het Oversticht – Gelre – Holland – Zeeland – Brabant – Limburg – De Friese landen
• Register
• Kaart van de Nederlandse Gouwen