| Bescherming | Gemeentelijk monument |
|---|---|
| Monumentnummer | 4.31.1.064 |
| Categorie | Gebouwen, woonhuizen |
| Oorspronkelijke functie | Schoolhuis |
| Huidige functie | Woonhuis |
| Inschrijving register | 10 september 2002 |
| Oorspronkelijk bouwjaar | 1834 |
Woonhuis uit 1834. Het vrijstaande pand bevindt zich in de oude kern van Duizel en is gesitueerd op de noordwestelijke hoek van de Groenstraat en de Kruisstraat met de lange voorgevel parallel aan eerstgenoemde straat. Links van deze woning staat de R.K. kerk “Sint-Jan Geboorte”. In de gemoderniseerde tuin staat een ca. honderd jaar oude notenboom en een vrijstaand schuurtje (washok, stal).
Gedeeltelijk onderkelderde dorpswoning van één bouwlaag en zolderverdieping op rechthoekig grondplan. De wit gesausde gevels zijn in kruisverband gemetseld met gesneden voegen en hebben een gecementeerde plint. De uitgespaarde muuropeningen worden afgesloten door anderhalfsteens strekken en rollagen. Het wolfdak heeft de nokrichting evenwijdig aan de Groenstraat, is gedekt met gesmoorde oud-Hollandse pannen en watert af via zinken mastgoten. Op de nok zijn nabij de uiteinden vernieuwde schoorstenen geplaatst.
De onregelmatig ingedeelde voorgevel bezit een ingang met aan weerszijden twee vensters. De vensterassen links van de ingang zijn breder dan de rechter. De ingang bestaat uit een gepend kozijn met kwartrond hoekprofiel, waarin een niet oorspronkelijke deur, een geprofileerd kalf en een negenruits bovenlicht met ovaal. De dorpel en neuten zijn uitgevoerd in hardsteen. De vensters bezitten gepende kozijnen zonder lekdorpels, waarin zesruits schuiframen. De luiken zijn vernieuwd. Ter hoogte van de verdiepingsvloer bevinden zich rechte ankers.
De linker zijgevel heeft in de eerste bouwlaag een zesruits schuifraam. De luiken zijn verwijderd. De zolderverdieping bezit twee vierruits schuiframen. De gevel wordt afgesloten door baksteenvlechting.
De rechter zijgevel bezit op de zolderverdieping twee vierruits schuiframen. De gevel wordt afgesloten door baksteenvlechting.
In de onregelmatig ingedeelde achtergevel bevinden zich van links naar rechts: een groot niet oorspronkelijk venster (driedelig kozijn met kalf, meerruits ramen), een ingang met vernieuwde deur en bovenlicht, twee vierruits schuiframen met luiken ter plaatse van de opkamer en twee vierkante kelderlichten met diefijzers. De lekdorpels zijn uitgevoerd in baksteen.
De ruimtelijke indeling van het woonhuis is gewijzigd. Enkele binnenmuren zijn verwijderd. In het interieur zijn diverse (lage) paneeldeuren met geprofileerde omlijstingen bewaard gebleven. De grote kelder is voorzien van een balklaag en rode plavuizen. De kap bezit schaarspanten met schoren en overgekeepte balken.
Achter het huis bevindt zich een eenlaags schuurtje (washok, stal) met zadeldak op rechthoekig grondplan. De wit gesausde gevels zijn in staand verband gemetseld. De uitgespaarde muuropeningen worden afgesloten door rollagen. Zowel de voorste als de achter helft bezit een opgeklampte deur en een vierruits raam. De dubbele (garage-)deur aan de voorzijde is niet oorspronkelijk. Het zadeldak is belegd met gesmoorde oud Hollandse pannen en watert af via zinken mastgoten.[1]
Historie
In 1834 [2] is dit huis gebouwd en ingericht als gemeente schoolhuis. Het wordt dan bewoond en gebruikt door Theodorus Ignatius Panken die het tevens als kostschool gebruikt voor jongens. De jongens slapen op zolder, op eenvoudige bedden van stro. Overdag volgen ze les in de school met de kinderen uit het dorp, in de avond volgen ze nog Franse les, waarschijnlijk in het kostschoolhuis. In 1853 overlijdt Theo en wordt hij opgevolgd door zijn neef Johannes Baptista Panken. Hij houdt de kostschool aan, maar zijn zwakke gezondheid laat niet toe de zaak uit te breiden. Als hij wat ouder wordt besluit hij de kostschool te sluiten, maar het is niet bekend wanneer precies. Hij blijft wel onderwijzer tot 1 januari 1899 als hij op 71-jarige leeftijd ontslag aanvraagt.[3]
In 1924 verkoopt de gemeente Eersel (de gemeente Duizel ca. is dan inmiddels samengevoegd met Eersel) aan Petrus Castelijns, meesterknecht. Het verandert daarna nog diverse keren van eigenaar.[4]
WaarderingHet object heeft architectuurhistorische waarde
- als typologisch goed en vrij zeldzaam voorbeeld van een dorpswoning uit het midden van de negentiende eeuw, waarvan de dwarse hoofdvorm en de gevelindeling redelijk gaaf bewaard zijn gebleven. Het materiaal(-gebruik) is gedeeltelijk oud (bakstenen, brede kozijnen) en deels vernieuwd (deuren, luiken, schoorstenen, dakpannen).
Het object heeft stedenbouwkundige waarde
- als onderdeel van de historisch gegroeide oude kern Duizel, waarin het pand een beeldbepalende rol speelt mede vanwege zijn ligging naast de r.k. parochiekerk “Sint-Jan Geboorte”.[5]
Afbeeldingen
Groenstraat 4 in 1981. Foto Wies van Leeuwen, collectie BHIC, nr. PNB001016164.
Foto Winfried Thijssen (2023-04).
Voetnoten[1] Beschrijving uit Omschrijving monumenten door Gelders genootschap, datum omschrijving februari 1997, met aanpassing van het bouwjaar.
[2] Kadaster Hulpkaart No.1 Gemeente Duizel, 27 november 1834.
[3] “INSTITUTION DE JEUNES GENS” De Franse school van de familie Panken in Duizel, De Rosdoek 182, juni 2022, p.3-11.
[4] Kadastrale legger 1452, gemeente Duizel en hulpkaart no.3 van dienstjaar 1926.
[5] Waardering uit Omschrijving monumenten door Gelders genootschap, datum omschrijving februari 1997.